Heupdysplasie (HD) bij honden en sypmtomen bij honden

Heupdysplasie is de meest voorkomende groeiaandoening aan de heup bij honden. Het wordt ook wel HD genoemd. Het heeft een erfelijke aanleg en kan bij jonge en oudere honden voorkomen.

Dieren laten niet snel blijken dat ze pijn hebben, dat verbergen ze liever. De symptomen van heupdysplasie bij honden zijn daardoor lastig te herkennen. Zeker als de heupklachten links en rechts hetzelfde zijn, is het vaak moeilijk te zien hoeveel last uw hond hiervan heeft. Laat uw hond bij klachten aan de achterpoten daarom altijd nakijken om zo onnodige pijn te voorkomen of te verhelpen. 

Heup van de hond

Heupdysplasie bij de hond met overrekking van gewrichtskapsel.

Lees hier meer over heupdysplasie (HD) bij honden: van diagnose tot behandeling

Wanneer is HD-onderzoek nodig?

Het advies is om uw hond op de leeftijd van 12 maanden te laten onderzoeken op aanleg voor heupdysplasie. Andere redenen om HD-onderzoek te doen zijn:

• u vermoedt dat uw hond heupdysplasie (HD) heeft
• u wilt gaan fokken met uw dier

HD-onderzoek bij (pijn)klachten

Bij pijn is het goed om te weten dat de ernst van de heupdysplasie niet altijd overeenkomt met de hoeveelheid pijn die een hond heeft. Het kan voorkomen dat een hond van acht jaar oud volledig versleten heupen heeft, maar dat nooit duidelijk heeft laten merken of zien.

Hoe gaat het HD-onderzoek bij honden?

Heupdysplasie wordt vastgesteld door middel van lichamelijk en röntgenologisch onderzoek. Bij het lichamelijk onderzoek wordt gelet op de bewegingsmogelijkheden van de heupen en eventuele pijnreacties bij het onderzoek. 

Met röntgenfoto's kan de bouw van de heupgewrichten en de mate van artrose worden beoordeeld. Bij het beoordelen van de röntgenfoto’s wordt er gekeken naar de vorm en aansluiting van de heupkoppen en -kommen. Ook wordt de diepte van de heupkommen gecheckt en wordt er gekeken of de heupgewrichten er nog goed uitzien. 

Onder narcose?

De screening bestaat uit een serie van drie verschillende röntgenfoto’s die onder sedatie (lichte narcose) gemaakt worden. Een volledige verdoving is niet nodig.

Op basis van beide onderzoeken kan de orthopedisch chirurg bepalen wat de beste behandeling is.

HD bij de jonge hond

Bij de jonge hond worden de pijnklachten veroorzaakt door het uit de kom schieten van de heupkoppen. De overrekking van het gewrichtskapsel is erg pijnlijk vergelijkbaar met het verstuiken van een enkel bij de mens.

Daarnaast kan bij jonge honden de Ortholani-test gedaan worden. Simpel gezegd: de dierenarts voelt of de heup makkelijk uit de kom is te duwen door een specifieke greep toe te passen. Een röntgenfoto zal het vermoeden van HD uiteindelijk bevestigen. 

HD bij de oude hond

Bij oudere honden doet eigenlijk elke manier van beweging van de heup pijn, vanwege de artrose. 

Uitslag HD-onderzoek

De uitslag van het HD-onderzoek wordt bepaald aan de hand van de bevindingen van uw dierenarts en het zogeheten HD-panel van de Raad van Beheer. Dit is de stichting die toeziet op de rasverenigingen voor honden in Nederland. 

Er zijn vier uitslagen mogelijk van het onderzoek. Namelijk:

• HD A - Goed nieuws: uw hond heeft geen HD, al kan het wel zo zijn dat hij of zij wel drager is van de erfelijke aandoening. Dus eventuele puppies zouden het wel kunnen krijgen.
• HD B - Geen zorgen: op de foto’s zijn kleine afwijkingen te zien die het gevolg zijn van heupdysplasie. In dit stadium is het nog goed te behandelen.
• HD C / HD D - Vervelend nieuws: uw hond heeft duidelijke kenmerken van HD.
• HD E - Slechts nieuws: de heupgewrichten van uw hond zijn ernstig misvormd. Dit betekent dat uw hond hoogstwaarschijnlijk last heeft of gaat krijgen van zijn heupen. Dus let erop dat de heupen van uw hond niet te zwaar belast worden.

HD-onderzoek om te fokken met uw hond: PennHip methode

Als u wilt gaan fokken met u hond, dan raden we aan om de reu én de teef te laten testen op HD met de PennHip-methode. Om een zo gezond mogelijk nest te krijgen, moet er namelijk alleen met honden zonder heupdysplasie gefokt worden. Op deze manier is de kans op HD bij puppies het kleinst.

Helaas is de kans op heupdysplasie niet helemaal uit te sluiten. Voor veel rassen is een HD-test verplicht voordat u met de hond gaat fokken.

Mogelijke behandelingen bij HD

Is met het HD-onderzoek vastgesteld dat uw hond heupdysplasie heeft? Dit is natuurlijk vervelend om te horen. Welke behandeling geschikt is voor uw hond hangt onder andere af van het gewicht, de leeftijd en of uw hond artrose heeft. 

Is uw hond nog jong en is er nog geen of weinig sprake van slijtage aan de heup? Dan kan de heup mogelijk nog hersteld worden of verdere ontwikkeling van HD voorkomen worden met een heupoperatie. Bij AniCura werken orthopedische dierenartsen met veel expertise in deze behandeling. 

Lees ook: heupoperatie bij honden

Kosten HD-onderzoek hond

De kosten van een onderzoek naar heupdysplasie zijn afhankelijk van of uw dier een roesje nodig heeft en hoeveel foto’s er nodig zijn. Afhankelijk van de uitslag van het onderzoek zal de dierenarts u verder adviseren over mogelijke vervolgstappen.

pra/cea:   

OVER OGEN EN OREN: BLINDHEID EN DOOFHEID

Hoewel zijn neus zo ongelooflijk goed werkt dat je bijna zou denken dat een hond kan horen en zien met zijn neus, zijn de ogen en oren voor een hond ook ontzettend belangrijk. Als hij daar wat aan gaat mankeren, verliest hij een groot stuk levensgeluk.

Het oog is een ingewikkeld orgaan, waar helaas ook de nodige oogafwijkingen kunnen ontstaan. Omdat een groot deel van de oogziektes erfelijk is, is het belangrijk dat fokkers hun ouderdieren hierop laten testen. Bij een aantal rassen stellen de rasverenigingen een oogtest verplicht. Ook op doofheid worden veel rashonden getest, want inderdaad: een dove hond kan net zo lief zijn als een horende, maar het probleem is dat hij je niet hoort als je zijn naam roept of als er een auto aankomt. Daarom is ook doofheid bij honden een probleem dat diep kan ingrijpen in hun welzijn.

ecvo-oogonderzoek

ECVO staat voor European College of Veterinary Ophthalmologists, oftewel Europees college voor veterinaire (diergeneeskundige) ophtalmologie (oogheelkunde). Wat  dierenartsen die deel uitmaken van het (Nederlandse) ECVO-panel doen, wordt door deze uitleg direct al grotendeels duidelijk: ze onderzoeken dieren op oogziekten. Een groot aantal rasverenigingen stelt een officieel oogonderzoek verplicht als er met dieren gefokt gaat worden. Honden die een ECVO-oogonderzoek ondergaan, worden getest op meerdere erfelijke oogziektes. De uitslag van dit onderzoek is slechts een jaar geldig. Fokdieren moeten daarom jaarlijks getest worden, behalve als het gaat om een oogziekte die aangeboren is of een afwijkingen waaraan dieren geopereerd kunnen worden. Als deze eenmaal zijn vastgesteld, dan blijven ze hier altijd aan 'lijden'.

Enkele voorbeelden van erfelijke oogziektes zijn:

• Cataract (staar): Er zijn verschillende vormen van staar en sommige daarvan zijn erfelijk. Bij staar vertroebelt de ooglens waardoor de hond slechter gaat zien.
• Entropion en ectropion: Hierbij krullen de oogleden respectievelijk naar binnen en naar buiten.
• Progressieve retina atrofie (PRA): Dit is een ziekte waarbij het netvlies zijn functie verliest en die ervoor zorgt dat honden op den duur blind worden.
• Erfelijke lensluxatie: Dit is een pijnlijke aandoening waarbij de lens loslaat.

 Klik hier voor meer informatie over het ECVO-oogonderzoek.

erfelijke doofheid

Doofheid kan een relatie hebben met vachtkleur. Bij bepaalde rassen (bijvoorbeeld de Dalmatische Hond) en/of bepaalde kleuren (merle) zie je dat dieren met veel wit in hun vacht last kunnen hebben van cochleaire doofheid. De honden zijn dan als pup al doof. Dat kan zijn aan één oor, maar soms doen beide oren hun werk niet.

Bij de meeste hondenrassen waar doofheid voorkomt, wordt het gehoor van ouderdieren en pups getest. Dit gebeurt door midden van een BEAR-gehoortest. BEAR staat voor brainstem auditory evoked response. Dit specialistische onderzoek kun je bij een aantal praktijken in Nederland laten uitvoeren. Deze praktijken hebben een overeenkomst met ons. Tijdens het onderzoek krijgt de hond via oordopjes klikgeluiden te horen. Hierdoor komt het trommelvlies in beweging en gaan kleine haartjes trillen. Dit veroorzaakt elektrische stroompjes naar de hersenen. Die stroompjes kan de dierenarts meten, en zo weet je of de hond hoort.

Klik hier voor meer informatie over het BAER-onderzoek.

MDR1 mutatie

Het eiwit P-glycoproteïne beschermt bij de normale gezonde hond het hersenweefsel en het centrale zenuwstelsel tegen de hoge concentraties van giftige stoffen (zoals geneesmiddelen). Voor dit eiwit heeft de hond het MDR1 gen nodig (Multidrug Resistance gen 1). Als een hond dit gen niet heeft, dan is de hond gevoeliger voor allerlei geneesmiddelen en dat kan gevaarlijk zijn als de dierenarts of u dat niet weet. We zien vooral bij Collies en Collie-achtigen deze afwijking (MDR1-mutatie): het zijn gezonde honden maar kunnen door medicijnen in de problemen komen.

In 1983 werd ontdekt dat ivermectine (een middel tegen parasieten) vergiftigingsverschijnselen veroorzaakt in de hersenen bij een deel van de Collies. Dat gebeurt al bij hele lage doseringen. De dieren gaan kwijlen, braken, krijgen epileptische aanvallen, ze krijgen spijsverterings- en ademhalingsstoornissen, kunnen in coma raken en zelfs overlijden. Honden die aan overgevoeligheid voor ivermectine lijden, blijken overgevoelig te zijn voor een reeks van geneesmiddelen.

Omdat alle chromosomen dubbel zijn, heeft de hond op 2 plekken in de chromosomen een gen voor MDR1. Honden horen 2 normale MDR1 genen te hebben. Ook als er maar 1 van de 2 genen abnormaal is (de hond is heterozygoot, of drager), kan een hond gevoeliger zijn voor (hogere doseringen van) medicijnen. Een hond die een mutatie heeft in allebei de chromosomen, noemen we homozygoot en deze honden zijn echte lijders.

Wat betekent de uitkomst van de MDR1-DNA test?

De MDR1 DNA-test geeft drie mogelijke resultaten:

• Uw hond is vrij (heeft twee gezonde genen). De hond zal bij gebruik van risico-geneesmiddelen geen overgevoeligheidsreacties krijgen en, minstens zo belangrijk, kan de afwijking niet doorgeven aan de volgende generatie.

MDR 1 Gendefect
Een gewaarschuwd mens telt voor twee! Ook als je al weet wat MDR1
betekent en wat de afwijking voor jouw hond kan betekenen, kunnen
we niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk het is op de hoogte
te zijn.
Functie MDR1 Gen
Het MDR1 gen zorgt er voor dat het hersenweefsel en het centrale
zenuwstelsel van de hond beschermd wordt tegen de opname van
hoge concentraties giftige stoffen die in de bloedbaan terecht komen.
De functie van dit gen is dus als het ware het vormen van een barrière
tussen de bloedbanen enerzijds en het hersenweefsel en centrale
zenuwstelsel anderzijds, zodat giftige stoffen teruggaan naar de
bloedbaan en niet in het hersenweefsel terecht komen.
Een mutatie/afwijking in het MDR1 gen verstoort de functie van de
bloed/brein barrière waardoor giftige stoffen in het hersenweefsel
terecht kunnen komen. Hierdoor ontstaat bij honden die deze
genafwijking hebben een verkeerde en soms zelfs fatale reactie op
(in)directe toediening /inname van bepaalde medicijnen.
Ivermectine
De stof ivermectine veroorzaakt al bij minimale dosering
vergiftigingsverschijnselen in de hersenen. Ivermectine wordt onder
meer gebruikt bij de bestrijding van parasieten, denk bijvoorbeeld aan
ontwormingsmiddelen.
Waar niet-gevoelige rassen een overdosering zouden moeten
binnenkrijgen om klachten te ontwikkelen, kunnen honden van rassen
die gevoelig zijn voor de MDR1 mutatie bij een minimale dosering al
binnen zeer korte tijd erg ziek worden. Ze gaan overmatig speekselen,
braken, krijgen (schijnbare) epileptische aanvallen, spijsverterings- en
ademhalingsstoornissen en kunnen in coma raken of zelfs overlijden.
Dit gebeurt niet alleen na directe toediening van bepaalde medicijnen
(ontwormende tabletten, narcosemiddelen, pijnstilling, antibiotica,
diarreeremmers e.d.), maar ook na indirecte toediening.
Met indirecte toediening bedoelen we vooral het eten van de mest van
paarden en schapen of ander vee dat onlangs is ontwormd. De Collie
behoort tot één van de rassen waar MDR1 bij voorkomt. Van de totale
colliepopulatie is ongeveer 70% MDR1 gevoelig (drager of lijder). Of
jouw collie MDR1 gevoelig is kun je laten onderzoeken middels DNA.
De MDR1 DNA-test geeft drie mogelijke resultaten:
Vrij
• De hond zal bij gebruik van risico-geneesmiddelen geen overgevoeligheids-reacties krijgen en kan de afwijking niet doorgeven
aan de nakomelingen.
• Hij heeft twee “gezonde” allelen.
• MDR1 +/+
Drager
• De hond zal het mutante allel aan de helft van zijn nakomelingen
doorgeven. Dragers kunnen vergiftigings-verschijnselen krijgen
bij toediening van een normale dosis loperamide (Imodium®),
van een aantal geneesmiddelen tegen kanker of bij toediening
van een hoge dosis Ivermectine (meer dan 50 microgram per
kilogram).
• Hij heeft één “gezond” allel en een “defect” allel.
• MDR1 +/-
Lijder
• Lijders geven het afwijkende allel door aan al hun nakomelingen
in de volgende generatie en krijgen vergiftigings-verschijnselen
bij toediening van risico-geneesmiddelen. Het zijn die dieren die
de gevoeligheidsreacties in hevige mate vertonen.
• Hij heeft twee defecte allelen.
• MDR1 -/-
Helaas hebben inmiddels meerdere fokkers ervaren dat er ook
collies zijn met een goede DNA-uitslag (MDR +/+) die toch heftig
of zelfs fataal hebben gereageerd op toediening/inname (direct of
indirect) van de zgn. “risico- geneesmiddelen”.
Daarom adviseren wij om ELKE collie, ongeacht de uitslag van het
DNA onderzoek te behandelen als een MDR1 lijder.
Honden die MDR1 gevoelig zijn, zijn verder compleet gezonde
honden die helemaal normaal functioneren! Zolang ze niet in contact
komen met de genoemde stoffen, zal er niets gebeuren.
En met deze stoffen komen ze niet zomaar in contact: het zijn allemaal geneesmiddelen.
Alternatief
Wanneer een dergelijke hond ziek wordt en bepaalde medicijnen
nodig heeft, kan vrijwel altijd een alternatief gevonden worden. Er zijn
immers ook genoeg mensen die allergisch zijn voor bepaalde medicijnen, bijvoorbeeld penicilline.
Er zijn dan voldoende alternatieven voorhanden, in dit geval antibiotica die geen penicilline bevatten.
Dierenartsen zijn uiteraard bekend met MDR1 en weten welke stoffen
bij gevoelige rassen vermeden moeten worden. Als eigenaar kan het
natuurlijk geen kwaad hier ook zelf alert op te zijn! Helaas blijkt nog
maar al te vaak dat dit ook daadwerkelijk nodig is.
Multi Drug Resistance
UCdesign
Ontworpen voor de Nederlandse Collie Club door
CU-Design
versie oktober 2020
pagina 1/2
Fokkerij
Zodra het duidelijk is dat binnen een ras een erfelijke afwijking
voorkomt, willen sommigen niets liever dan zo snel mogelijk alle
dieren uitsluiten die de “foute” erfelijke aanleg hebben. Dat is niet altijd
verstandig. Er is al gebleken dat ook honden met een goede uitslag
(geen drager en geen lijder) toch problematisch kunnen reageren
op de risico geneesmiddelen. Bovendien leert het verleden ons dat
uitsluiting van veel exemplaren van een ras nieuwe problemen met
zich mee brengt.
We hebben al te vaak moeten constateren dat er van een ras zoveel
dieren (en hele lijnen) werden uitgesloten, dat er daarna problemen
ontstonden door inteelt en dat er andere erfelijke afwijkingen
ontstonden. Het behoud van erfelijke variatie – we spreken dan van
een grote genenpoel – is enorm belangrijk!
Wat zijn de risico geneesmiddelen?
Een overzicht van deze MDR1 risico geneesmiddelen kun je verderop
in dit artikel terugvinden en op de site als download. Zodra een dier
dat aan overgevoeligheid lijdt medicatie nodig heeft, is het verstandig
om de meest recente lijst van geneesmiddelen na te kijken.
MOCHT U ERVARING HEBBEN MET EEN MIDDEL WELKE NIET
OP DE LIJST VOORKOMT MELD DIT DAN!
Het beste is om een overzicht van deze medicijnen in het entingsboekje van je hond te doen. Zo kun je (elke keer opnieuw!) je
dierenarts informeren en vragen of de medicijnen die toegediend
worden wel veilig zijn. Voordat je geneesmiddelen toedient, kun je
voor de actuele informatie kijken op de website van VCPL.
Belangrijke waarschuwing!
In de lijst is te zien dat een aantal middelen gewoon verkrijgbaar is
bij de drogist of de dierenspeciaalzaak. We denken dan vooral aan
Imodium® tegen diarree en het verdovende middel Acepromazine dat
vaak wordt gebruikt voor bestrijden van vuurwerkangst of angst tijdens
een autorit.
U kunt deze stoffen dus zomaar zelf kopen en zonder goed advies
aan uw hond toedienen. Het zal duidelijk zijn dat dit voor collieachtigen een heel gevaarlijke onderneming kan zijn! Dus wat altijd
geldt, geldt in dit geval zeker: nooit medicijnen geven aan uw dier
zonder een goed advies van uw dierenarts!
Lijst van MDR1 gevaarlijke middelen:
Dodelijke middelen:
Acepromazine (verdovingsmiddel)
Butorphanol (pijnstiller)
Cyclosporine (ter onderdrukking van de werking van het immuunsysteem)
Digoxin (ter versterking van de hartfunctie)
Doxorubicin (celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren)
Ivermectin (tegen parasieten zoals luizen, mijten en wormen)
Selamectin (tegen parasieten zoals luizen, mijten en wormen)
Milbemycin (tegen parasieten zoals luizen, mijten en wormen)
Moxidectin (tegen parasieten zoals luizen, mijten en wormen)
Loperamide (ter bestrijding van diaree)
ImodiumTM (ter bestrijding van diaree)
Vinblastine (celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren)
Vincristine (celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren)
Paclitaxel (celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren)
Zeer gevaarlijke middelen:
Domperidone (tegen misselijkheid en maagklachten)
Etoposide (celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren)
Mitoxantrone (celgroeiremmer, ter bestrijding van tumoren)
Morphine (verdovingsmiddel en of pijnstiller)
Buprenorphine (verdovingsmiddel en of pijnstiller)
Fentanyl (verdovingsmiddel en of pijnstiller)
Ondansetron (ter bestrijding van misselijkheid en braken)
Quinidine (tegen hartritmestoornissen)
Rifampicine (antibioticum)
Cyclosporin (onderdrukking immuunsysteem)
Digoxin (hartmedicatie)
Doxycycline (antibioticum)
Chinidine (ter bestrijding van hartritmestoornissen)
Dexamethason (remt ontstekingen en onderdrukt allergische reacties)
Ebastine (ter onderdrukking van allergische reacties)
Grepafloxacine (antibiotica, ter bestrijding van infecties)
Sparfloxacine (antibiotica, ter bestrijding van infecties)
Multi Drug Resistance gendefect
UCdesign
Ontworpen voor de Nederlandse Collie Club door
CU-Design
versie oktober 2020
Dit overzicht is een hulpmiddel!
Hieraan kunnen geen rechten worden ontleend.
www.nederlandsecollieclub.nl

Degeneratieve Myelopathie